آمبلیوپی یا تنبلی، نوعی اختلال چشمی است که چشم به ظاهر سالم کودک را درگیر کرده و باعث اختلال دید طبیعی آن می‌شود به عبارت دیگر شاید ظاهر چشم سالم باشد، اما دید کودک، حتی اگر عینک داشته باشد هم کامل نیست این حالت، زمانی اتفاق می‌افتد که تکامل بینایی در یک چشم به صورت طبیعی اتفاق افتاده، اما در چشم دیگر غیرطبیعی است.
اغلب فقط یک چشم را درگیر می‌کند، اما در برخی مواقع ممکن است در هر دو چشم نیز اتفاق بیفتد و باعث ایجاد دید ناکافی در چشم راست و چپ شود.
مسیر بینایی از تولد تا ۹ سالگی تکامل می یابد و در دوران شیرخوارگی سرعت این تکامل افزایش پیدا می کند و نیز سرعتی که تنبلی چشم پیشرفت می کند به سن کودک بستگی دارد زیرا کودکان سریعتر به سمت کاهش بینایی پیش می روند البته برگشت و بهبودی تنبلی چشم یا آمبلیوپی هم در افراد کوچکتر سریعتر و بهتر است.
پس از پنج سالگی، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به تعویق بیفتد، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر می‌شود به طوری که پس از هفت تا ده سالگی، درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت.
علل تنبلی چشم
- تنبلی ناشی از عیوب انکساری(یعنی ضعیفی چشم که شامل نزدیک بینی، دوربینی وآستیگماتیسم می شود)
- تنبلی ناشی از انحراف چشم
- تنبلی ناشی از اختلاف نمره دو چشم.
راهکارهای پیشگیری از تنبلی چشم
تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص بموقع عوامل ایجاد کننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است، چشم همه کودکان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف (یعنی سه ماهگی، دو تا سه سالگی و ۵ تا شش سالگی) معاینه شود.
زمانی که تنبلی در نتیجه عیوب انکساری ایجاد شود اولین اولویت در درمان ، تصحیح از طریق عینک خواهد بود و پس از آن باید کودک را به استفاده از چشم ضعیف، وادار کرد که این کار معمولا با بستن چشم سالم برای هفته‌ها یا ماه‌ها صورت می گیرد.
بهترین سن برای درمان تنبلی چشم قبل از هفت سالگی است زیرا هنوز سیستم بینایی ثبات و استحکام لازم را پیدا نکرده و احتمال بیشتری وجود دارد که بینایی به حالت اول برگردد.
در صورت تشخیص تنبلی چشم ، حتما تا پایان ده سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری کودک باشید
اگر تنبلی چشم درمان نشود، کاهش بینایی جدی و دائمی در چشم تنبل رخ می دهد، دید سه بعدی از بین می رود و اگر چشم سالم بیمار شود یا به آن آسیبی برسد، ممکن است فرد تا آخر عمر از بینایی ضعیف رنج ببرد.