فمتولیزیک که یکی از روشهای جراحی عیوب انکساری محسوب میشود،
یک جراحی دو مرحلهای است که بر روی قرنیه فرد انجام میگیرد. فمتولیزیک یکی از جدیدترین روشهای اصلاح نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم است. لیزر فمتوسکند کاربردهای متنوعی در چشم پزشکی دارد. در حال حاضر رایجترین کاربرد آن مربوط به برش قرنیه در طی عمل فمتولیزیک است که میتوان آن را فرم برتر لیزیک دانست. لیزر فمتوسکند تحولی عظیم در فنآوری برش مواد محسوب میشود. هر پالس مادون قرمز لیزر فمتوسکند فقط چند فمتوثانیه (۱۵-۱۰ ثانیه) است و به همین دلیل فرصتی برای آسیب به مناطق جانبی ندارد.
دستگاههای لیزر فمتوسکند به نرمافزارهایی مجهز هستند که به وسیله آنها میتوان تعداد، اندازه، مقدار انرژی و فرکانس پالسهای تابیده شده را تنظیم نمود. با استفاده از این نرمافزار می توان محل دقیق تابش پالس ها از نظر عمق و وسعت مورد نظر را نیز تعیین نمود. بنابراین هنگام استفاده از لیزر فمتوسکند در برش قرنیه، انرژی لیزردقیقاً در یک نقطه مشخص در سطح و یا عمق قرنیه متمرکز میشود.هر پالس باعث ایجاد یک حباب میکروسکوپی میشود که بافت قرنیه اطراف خود را از هم جدا میکند. با کنار هم قرار دادن هزاران حباب، میتوان یک برش بسیار ظریف در بافت قرنیه ایجاد کرد.
تکنیک جراحی فمتو لیزیک
از نظر مراحل انجام جراحی، فمتو لیزیک بسیار شبیه لیزیک است با این تفاوت که در لیزیک ایجاد برش در قرنیه ( فلپ ) به صورت مکانیکال و با استفاده از تیغه و دستگاه میکروکراتوم انجام میشود . ولی همین روش در فمتو با استفاده از لیزر و با ضخامت قابل قبولتر و با دقت فوق العاده بالا انجام میشود . در حال حاضر فمتو لیزیک از پرطرفدارترین روش های اصلاح عیوب انکساری در اروپا و آمریکا است . فمتو لیزیک در چهار مرحله بصورت زیر انجام میشود:
- بااستفاده از قطره چشم بی حس میشود .
- پس از ایجاد بی حسی فمتو لیزر تحت کنترل کامپیوتر به عمق مشخصی از بافت قرنیه تابانده شده و برش نازکی در سطح قرنیه ( در حدود ۹۰ تا ۱۱۰ میکرون ) ایجاد میشود .
- بسته به نوع و مقدار عیب انکساری ، شکل قرنیه با استفاده از اکسایمر تغییر داده میشود .
- لایه ی برش خورده به جای اولیه خود بر گردانده میشود تا به عنوان یک پانسمان طبیعی از بافت جراحی شده محافظت نماید . این لایه سریعا جوش میخورد و نیازی به بخیه نیست.
معایب فمتو لیزیک
- عمل لیزیک نیازمند جراح ماهر است : به خاطر پیچیدگی عمل تجربه کافی برای حصول نتیجه مناسب لازم است .
- گران بودن قیمت وسایل فمتو : بالا بودن قیمت دستگاه فمتو و هزینه ی زیاد برای انجام هر عمل و همچنین با توجه به تغییرات سریع تکنولوژی نیاز مبرم به روز کردن تجهیزات ، هزینه این عمل نسبت به پی آر کی بیشتر می شود.
مزایای فمتو لیزیک
- بهبودی سریع : اغلب بیماران پس از یک یا دو روز می توانند به فعالیت های روز مره باز گردند . غالبا درد وجود ندارد و بعد از ۲۴ ساعت دید قابل قبول ایجاد میشود.
- قابلیت تکرار : در مورد تصحیح کمتر از حد با عمل لیزیک ، می توان با بلند کردن لایه ی نازکی که در طی عمل اول ایجاد شد و لیزر مجدد ، این عمل را تکرار کرد . بهبودی مانند عمل اول سریع است . لازم به ذکر است که عمل مجدد معمولا با احتیاط و وسواس بیشتر انجام می شود و در صورت نیاز مجدد برای بیمار هزینه ندارد .
- عدم ایجاد کدورت : بر خلاف PRK که در نمره های بالا احتمال کدورت قرنیه وجود دارد در عمل لیزیک هیچ گونه کدورتی در قرنیه ایجاد نمی شود .
- عدم نیاز به استفاده طولانی مدت از قطره های چشمی: در عمل لیزیک برخلاف PRK ( که تا سه ماه نیاز به استفاده از قطره های مختلف می باشد ) نیازی به کنترل ترمیم زخم با استفاده از قطره های استروئیدی نیست . بیماران لیزیک معمولا بیش از یک هفته نیازی به استفاده از این قطره ها ندارند ( فقط اشک مصنوعی تا حدود یک ماه )
نتایج فمتو لیزیک
تقریبا هر کسی که تحت عمل جراحی قرار میگیرد می خواهد بداند که شانس به دست آوردن نتیجه رضایت بخش چقدر است . برای نزدیک بینی کم و متوسط ( تا ۷- دیوپتر ) در حدود ۹۵% بیماران دید بدون عینک ۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بیشتر را به دست می آورند و ۸۵% شانس دید بدون عینک ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر را دارند . این بدان معناست که وابستگی افراد به میزان بسیار زیادی به عینک کم شده اما ممکن است برای انجام کارهای دقیق تر چشمی مانند رانندگی ، علی الخصوص در شب یه یک عینک با شماره کم نیاز داشته باشد . برای میوپی بالا ( بالای ۷- دیوپتر) در حدود ۸۵% دید بدون عینک ۱۰/۵ تا ۱۰/۶ یا بهتر و ۷۰% دید بدون عینک ۱۰/۸ تا ۱۰/۹ یا بهتر به دست می آورند.
عوارض فمتو لیزیک
همانند هر روش جراحی در لیزیک نیز عوارضی ممکن است ایجاد شود . عوارض احتمالی لیزیک شامل تصحیح کمتر از حد ، تصحیح بیشتر از حد و کاهش بهترین دید می باشد . تصحیح کمتر از حد هنگامی ایجاد میشود که در اثر بافت کافی برای اصلاح کامل دید برداشته نشود و تصحیح بیش از حد وقتی اتفاق می افتد که بافت بیشتر برداشته شده است . تصحیح کمتر از حد را می توان در عمل جراحی مجدد اصلاح کرد ولی درمان تصحیح بیش از حد مشکل تر میباشد .
در هنگام برداشتن لایه نازک فمتوسکند ممکن است مشکلاتی ایجاد شود که شامل عدم توانایی در ایجاد لایه به اندازه ، ضخامت و یا شکل مناسب و همچنین احتمال جا به جایی لایه پس از عمل و عفونت می باشد . به جز عفونت سایر عوارض لایه معمولا بدون این که برای دید بیمار مشکلی ایجاد کنند درمان می شوند . احتمال عفونت یک در پنج هزار است که بسیار کمتر از میزان وقوع آن در لنزهای تماسی میباشد و برخلاف آن که درتمام مدت استفاده از لنز تماسی چشم در معرض عفونت قرار دارد ، در این عمل احتمال وقوع آن محدود به همان ۱ تا ۴ هفته نخست بعد از عمل میباشد . اگر چه پس از عمل لیزیک ، عیب انکساری اصلاح می شود و دید خوبی به دست می آید اما بعضی بیماران بعد از عمل لیزیک یک یا چند مورد از عوارض زیر را کم و بیش تجربه می کنند :
- دیدن هاله یا سایه در کنار تصویر و اعوجاج مختصر در چند ماه اول شایع است ولی این عوارض به ندرت در فعالیت های معمولی ایجاد مشکل می کنند . عمده این مشکلات به تدریج در ۱ تا ۳ ماه اول بعد از عمل خود به خود از بین می روند .
- میوپی در شب : چون در این عمل فقط بخش مرکزی قرنیه تغییر شکل پیدا میکند در هنگام باز شدن مردمک در شب نور از محیط قرنیه که تغییر شکل پیدا نکرده است وارد چشم میشود و ایجاد نزدیک بینی می کند . حتی اگر در روز دید عالی وجود داشته باشد در شب ممکن است برای دید کامل احتیاج به عینک مختصری باشد .
- خشکی چشم : در روند ترمیم بعد از عمل لیزیک ممکن است بیمار احساس خشکی چشم کرده و به قطره اشک مصنوعی به طور موقت نیاز داشته باشد .
- ناراحتی و درد : درد در لیزیک اغلب محدود به ۶ تا ۲۴ ساعت پس از عمل است و به راحتی با مسکن ها رفع میشود . در این مدت چشم به صورت موقت به نور خورشید حساس تر میشود.
- در ۴ تا ۶ هفته نخست بعد از عمل کیفیت دید مخصوصا دید نزدیک افت می کند که به تدریج و به صورت خود به خودی بهبود می یابد . مشکلات دید نزدیک در افرادی که در سنین پیر چشمی قرار دارند و تحت عمل قرار می گیرند بیشتر نمود دارد و این افراد بعد از عمل نیاز به عینک مطالعه خواهند دارد.